کویر مصر و دانستنی های آن

کویر مصر و دانستنی های آن

کویر، دنیایی جدا بافته است، افسونی که تنها یک‌بار سفر کافی است تا هرگز رهایتان نکند. زیبایی کویر با آرامش بی حد و حصر آن گره خورده و سکوتی که اعماق وجود آدمی را فرا می‌گیرد. اگر اهل طبیعت‌گردی باشید، بی گمان نام کویر مصر را شنیده‌اید، با گیلار همراه باشید تا با این کویر پر جاذبه کشور بیشتر آشنا شویم.

معرفی کویر مصر

کویر مصر نام خود را از روستایی ساده و بی‌آلایش به همین نام که در نزدیکی آن قرار دارد گرفته است. این روستای کوچک، تنها ۱۸۰ نفر جمعیت دارد و در ۵۵ کیلومتری شهرستان خور از توابع استان اصفهان واقع شده است. خانه‌های روستا در اوج سادگی و درست مانند خانه‌های سایر نقاط کویری ایران ساخته شده‌اند؛ دیوارهای کاه گلی، سقف‌های گنبدی و درهای چوبی که هرکدام هماهنگی خاصی با طبیعت کویر دارند. در کنار هر خانه طویله کوچی قرار دارد که اهالی، در آن‌ها بوقلمون و بز و گاهی شتر نگه داری می‌کنند.

 

 

کویر مصر ایران، توسط رشته کوه‌هایی از جانب غرب، جنوب غرب و جنوب شرق محاصره شده است که بخشی از سلسله جبال کوه‌های فلات مرکزی ایران به حساب می‌آید. این کویر در گودال‌هایی طبیعی در کوهپایه‌های این کوه، تپه‌های ماسه‌ای زیبایی را تشکیل داده است که هدف گردشگری و کویر نوردی قرار گرفته است. روستای مصر به دلیل قرار گرفتن در جنوب کویر بزرگ دارای آب و هوای گرم و خشک است. مردم مصر در سال‌های اخیر و به خصوص در ایام گردشگری بیشتر به مشاغل مربوط به اسکان و خدمات به مسافران مصر می‌پردازند. شهرت کویر مصر زندگی آنان را نیز تغییر داده است. اما پیش از این بیشتر به کشاورزی و دامداری مشغول بودند و در کنار کاشت زعفران و گندم به پرورش شترنیز اشتغال داشتند.

اقامتگاه های کویر مصر

اکثر کسانی که به دل کویر می‌زنند، شب‌های کویر و کمپ‌زدن در طبیعت زیبای آن را از دست نمی‌دهند. با این حال، اگر به فکر کمپ‌زدن در کویر نیستید، می‌توانید از اقامتگاه‌های کویر مصر استفاده کنید که شامل اقامتگاه‌های سنتی و بوم‌گردی تا هتل‌های کویری می‌شوند. اغلب اقامتگاه‌های بوم‌گردی کویر مصر، خانه‌هایی بومی با معماری کاملا سنتی و کویری هستند که حس شیرین زندگی در کویر را برای مهمانان به ارمغان می‌آورند. از جمله هتل‌ها و اقامتگاه‌های کویر مصر می‌توان به هتل بالی، خانه سنتی تی دا، قلعه جندق، هتل بیاضه و... اشاره کرد.

 

 

وجه تسمیه کویر مصر

تنها حدود ۱۰۰ سال پیش بنیان‌گذار روستای مصر فرد سرمایه‌داری به نام یوسف بود که به شبانی و چراندن گوسفندان می‌پرداخت. عمر این روستا شاید بیشتر از ۱۰۰ سال نباشد، اما همه آن را به نام مزرعه یوسف می‌شناختند تا آنکه قنات‌های روستا خشک و کم آب شد و یوسف را مجبور به حفر چاه با موتورهای دیزلی انگلیسی کرد. چند سال بعد از بهره‌برداری از این چاه، دوباره سفره‌های زیرزمینی آب پایین‌تر رفت تا اینکه یوسف چاه عمیق‌تری را در کویر مصر حفر کرد به همین دلیل اهالی روستاهای هم‌جوار، این روستا را «چاه دراز» نامیدند.

 

اما از آنجایی که یوسف این نام را دوست نداشت از اهالی خواست چون نام وی یوسف و داستان یوسف پیامبر نیز در سرزمین مصر اتفاق افتاده بود از آن به بعد نام این روستا را مصر بنامند. اهالی روستا نیز از آنجا که برای یوسف احترام زیادی قائل بودند، این روستا را "مصر" نامیدند.

جاذبه های گردشگری کویر مصر

وجود چاه آب عمیق، سرسبزی منطقه بیابانی و کشت درخت گز و... جهت جلوگیری از جابجایی شن‌های روان، بلوار به عرض حدود ۵۰ متر داخل روستا، وجود خانه‌های کویری و بازسازی آنها جهت اسکان توریست، موتور سواری، شترسواری در کویر مصر و از همه مهمتر وجود نیزارهایی وسیع و سرسبز در فاصله ۵ کیلومتری روستای مصر و وجود تپه‌های شنی در اطراف آن از جمله عواملی هستند که باعث جذب تورهای کویر گشته است.

 

 

 

آسمان کویر چنان به شما نزدیک است که حس می‌کنید اگر دستتان را دراز کنید می‌توانید ستاره‌ای از آن بچینید. این آسمان خیره کننده تنها مورد علاقه چشمان غیر مسلح نیست چرا که ستاره شناسان هم می‌توانند در تمام فصول سال بدون هیچ مانعی در روستای مصر به تماشای ستارگان بنشینند.

از دیگر نقاط دیدنی این منطقه می‌توان به دریاچه نمک خور و کویر طبقه واقع در ۵۰ کیلومتری جاده خور ـ طبس، روستای گرمه، روستای محمدآباد کوره گز، روستای عروسان، روستای فرحزاد، جاده کاروان گذر عروسان ـ بیدستان، جاده آف رود ابراهیم زهرا، ریگ کله و کویر مرکزی اشاره کرد.

اما از دیدنی‌های اطراف روستای مصر می‌توان به چال سلکنون، نیزار مصر، دریاچه نمک سلکنون، تخت عباسی، تخت عروس و رمل‌های ماسه‌ای اطراف روستا اشاره کرد.

رمل‌ها اصلی‌ترین جاذبه کویر مصر هستند. پشته‌های شنی از ماسه روان که تا پشت دیوار خانه‌های روستایی سرک کشیده‌اند. تجربه تماشای وسعت زرد رنگ رمل‌ها در کویر مصر تجربه‌ای از به یادماندنی‌ترین چیزهایی خواهد بود که چشم هر انسانی با سفر به کویر مصر ایران می‌تواند ببیند.

ریگ کله در کویر مصر

هنگامی که از روستای مصر به سمت جنوب در حرکت هستید در دید جنوبی مجموعه‌ای از تپه‌های ماسه‌ای در برابر شما قرار دارند که تا نزدیکی قله کوه پیشروی کرده‌اند. این منطقه ریگ کله نام دارد. مرز بین کوهستان و رملهای ماسه‌ای کویر مناظر زیبایی را پدید آورده‌اند. در این مرز چشمه آبی دایمی به نام وجود دارد که بر زیباییهای منطقه افزوده است. بر فراز ریگ کله روستای مصر و تپه‌های ماسه‌ای اطراف آن قابل رویت است. برای دسترسی به این منطقه محور مصر - خور را ادامه دهید تا تپه‌های ماسه‌ای به پایان برسند.

دریاچه نمک سلکنون و چال سلکنون کویر مصر

چال سلکنون در جنوب کویر بزرگ مرکزی ایران و در شمال روستای مصر واقع شده است. چال‌ها به مناطقی اطلاق می‌گردد که نسبت به مناطق اطراف دارای ارتفاع کمتری هستند و حالت فرورفتگی در زمین دارند.

چال سلکنون فرورفتگی زیبایی است که توسط تپه‌های شنی محصور گردیده و مناظر زیبایی را پدید آورده است. در قسمت درونی چال سلکنون باتلاق کوچکی وجود دارد، زمین‌های دیواره چال پوشیده از سنگریزه و دارای شیبی مایل در حدود ۳۰ درجه است. در کف فرورفتگی جنس خاک تیپیک مناطق کویری و از جنس خاک‌های قلیایی است. کف گودال فاقد هرگونه پوشش گیاهی است و تپه‌های ماسه‌ای پراکنده‌ای در آن به چشم می‌خورد.

علت نامگذاری این منطقه به سلکنون، سیل ویرانگر سال ۱۳۵۵ روستای مصر بوده که در این منطقه دریاچه عظیمی ایجاد کرده است. لغت سلکنون ساده شده لغت سیل کنون است که به این منطقه اتلاق می‌گردد.

نیزار روستای مصر

نیزار مصر در ۶ کیلومتری شمال شرقی روستای مصر و ۲ کیلومتری شرق روستای فرحزاد در شمال شرقی استان اصفهان واقع شده است. محصور شدن نیزار توسط شن‌های روان، جلوه منحصر به فردی به آن داده است. این نیزار آبشخور اصلی حیات وحش کویر منطقه است، ارتفاع نی‌ها در پاره‌ای از موارد به ۴ متر هم می‌رسد. این نیزار مکان مناسبی برای عکاسی از حیات وحش کویر مصر است.

علت پیدایش این نیزار و چشمه آن سیل ویرانگر روستای مصر در سال ۱۳۵۵ بوده که باعث ایجاد دریاچه بزرگی در مکان نیزار فعلی شده است. دریاچه مذکور به مرور زمان خشک شده است ولی مسیر آب ایجاد شده در زیر ماسه‌ها و زمین‌های این منطقه موجب شده است که پساب کشاورزی روستای امیر آباد پس از نفوذ به لایه‌های زمین، در منطقه نیزار مجدداً به سطح زمین بیاید و باعث ایجاد این نیزار گردد.

آب نیزار پس از آمدن به سطح و طی مسافتی در حدود ۲ کیلومتر مجدداً در زیر لایه‌های ماسه فرو می‌رود و بار دگر در منطقه دریاچه نمک سلکنون به سطح می‌آید. با این تفاوت که به علت شور بودن زمین‌های دریاچه، آب بسیار شور می‌شود به نحوی که در پایین دست دریاچه مسیر نهر ایجاد شده کاملاً پوشیده از نمک است.

کویر طبقه یا دریاچه نمک خور در کویر مصر

کویر طبقه یا دریاچه نمک خور بزرگترین دریاچه نمک فصلی ایران است. زمین نمکی این منطقه باعث شده است که از هرگونه پوشش گیاهی و زندگی جانوری خالی باشد. اما شکل شگفت انگیز کویر طبقه آن را به جاذبه‌ای شگفت انگیز بدل کرده است. زمین کویر طبقه پوشیده از اشکال پنج ضلعی نمک است که در زمستان و با مخلوط شدن با خاک رس به رنگ سیاه و در تابستان به رنگ سراسر سفید در می‌آید. نمک این دریاچه قدیمی‌ترین نمک سراسر ایران است.

تل خاکستری در کویر مصر

مرتفع‌ترین تخت منطقه در ۱۲ کیلومتری شمال غربی روستاهای مصر و فرحزاد قرار گرفته است. وجه تمایز تل خاکستری با سایر تخت‌ها در منطقه جنوب کویر مرکزی در ارتفاع بلند آن و قرار گرفتن در مرز زیست بوم کویر و بیابان است. این موقعیت باعث شده است در منظره شمالی زمینهای صاف و یکدیست کویر مرکزی قابل مشاهده باشند و در منظره شمالی تپه‌های ماسه‌ای نواری طولی (شمشیری) که در مرز کویر پایان می‌یابند. در هنگام شب سو سوی نور خودروها در محور دامغان-جندق در فاصله ۵۰ تا ۸۰ کیلومتری قابل رویت است که منظره‌ای شبیه به نوار مارپیچ روشنی در دل کویر ایجاد کرده است. برای دسترسی به تل خاکستری باید از غرب روستای فرحزاد ۳ کیلومتر به سمت غرب بر روی یال چیل کنده حرکت کرد و سپس به سمت شمال غربی تغییر مسیر داد تا به تل خاکستری رسید. برای دسترسی به این منطقه حتماً از راهنمای آشنا به منطقه استفاده نمایید.

چیل کنده در کویر مصر

چیل کنده به خط مرتفعی در غرب روستای فرحزاد اطلاق می‌گردد که به طول ۱۰ کیلومتر ادامه دارد. این حاشیه به دلیل قرار گرفتن در ارتفاع نسبت به کف بیابان و سعت دید بسیار زیادی را در اختیار بیننده قرار می‌دهد. چیل کنده از ۲ کیلومتری غرب فرح زاد آغاز و به منطقه گله ریگ سرگردانی ختم می‌شود. پوشش گیاهی عمدتاً درمنه دشتی و پوشش زمین سنگریزه‌ای است. نامگذاری منطقه به دلیل قرار دادن کنده‌های نخل بر روی یکدیگر به عنوان علامت شناسایی مسیر توسط ساربانان بوده است.

راه دسترسی به کویر مصر

در حرکت از تهران تا کویر مصر حدود ۱۰ ساعت رانندگی در پیش دارید. نخست می‌بایست از اتوبان بعثت وارد جاده پاکدشت و ورامین شده و به سمت سمنان حرکت کنید. نرسیده به سمنان و بعد از خروجی پمپ بنزین، در سمت راستتان یک خروجی هست که به بلوار خرمشهر و بزرگراه حکیم الهی وارد می‌شود. با ادامه مسیر در بلوار خرمشهر و عبور از تقاطع خیابان پیروزی به جاده سمنان-سر کویر می‌رسید. مسیر جاده را در پیش بگیرید، پس از رستوران معلمان به یک دو راهی می‌رسید. دوراهی را به سمت راست بپیچید. جاده را ادامه دهید تا به جندق برسید. با عبور از جندق به یک دو راهی می‌رسید، از این دو راهی به سمت چپ بپیچید و وارد مسیری شوید که به چاه ملک می‌رود. بعد از فرخی به یک دوراهی دیگر می‌رسید که می‌بایست در آن به سمت چپ بپیچید. ادامه مسیر شما را به روستای مصر می‌رساند.

بهترین فصل برای بازدید از کویر مصر

از آبان ماه تا اواسط اردیبهشت بهترین فصل برای بازدید از کویر مصر است. با این حال تماشای آسمان پر فروغ کویر در شب، کویر مصر را در تمامی ایام سال میزبان طبیعت گردان کرده است.

 

گیلار مجری تخصصی تور کویر مصر و تورهای چند روزه می باشد، برای اطلاعات بیشتر و دیدن تور ها می توانید به وب سایت گیلار مراجعه کنید و یا با شماره ی 09107444403 (مدیر تور های طبیعتگردی) تماس بگیرید.